Mù Cang Chải – cái tên mà khi nhắc đến gợi biết bao nhớ thương trong lòng người. Bởi đó không chỉ là miền đất của núi non hùng vĩ của những dải lụa vàng vắt ngang trời vào mùa lúa chín hay bức tranh trầm mặc vào mùa nước đổ. Mà còn là nơi cư trú của đồng bào dân tộc thiểu số với những màu sắc văn hóa độc đáo. Mà trong đó không thể không kể đến cộng đồng người Mông. Trang phục của họ sặc sỡ, đa dạng, hội tụ đầy đủ những nét tiêu biểu, đặc trưng.

(Trang phục dân tộc Mông – Ảnh: Anh Đức Nguyễn)

Những bộ trang phục của người Mông nơi đây chủ yếu được may từ vải lanh tự dệt. Đậm đà, tính cách tộc người trong tạo hình, trang trí với kỹ thuật đa dạng. Đặc biệt những bộ váy được thêu dệt trang trí vô cùng đặc biệt. Cầm chiếc váy trên tay có thể thấy sự cầu kì, tỉ mỉ khéo léo của những cô gái người Mông đầy chịu thương, chịu khó này.

Để tạo nên những chiếc váy ấn tượng đó, người phụ nữ Mông phải đi cắt lanh phơi nắng từ vài tuần trước khi tước sợi. Sau đó lanh được đưa vào cối giã mềm rồi nối thành từng cuộn. Lanh sau khi giặt được luộc cho tới khi mềm và trắng với đưa vào khung cửi dệt thành những tấm vải. Sở dĩ, lanh luôn được chọn làm vải trang phục dân tộc truyền thống vì có một độ bền cao, khi lên váy tạo độ xòe phù hợp.

Công việc dệt vải đầy những công đoạn vất vả thì việc thêu váy cũng cầu kì không kém. Tất cả mọi chi tiết từ những hoa văn nhỏ nhất đều được thêu chỉ tay hoàn toàn. Thời gian hoàn thành chiếc váy có khi lên đến cả năm. Thêu váy được coi như một công việc hàng ngày của người phụ nữ Mông. Họ thêu thùa mọi lúc mọi nơi khi rảnh, cả những thời gian nghỉ ngơi hay khi làm nương rẫy. Ngay từ khi còn nhỏ, những em gái người Mông đã được các bà, các mẹ dạy cho kỹ thuật thêu thùa, dệt vải. Những đường nét trên trang phục chính là tiêu chí đánh giá tài năng, vẻ đẹp của người con gái dân tộc Mông.

Để hoàn thành một bộ trang phục hoàn chỉnh cần có váy, áo xẻ ngực, thắt lưng, xà cạp, thêu nhiều hoa văn chủ yếu màu xanh, tím, vàng, trắng, đen với những ý nghĩa hòa hợp đất trời. Phần chân váy tập trung các họa tiết trang trí tinh xảo nhất được tạo hình với nhiều nếp gấp, rộng, khi xòe ra mềm mại như những cánh hoa. Khi mặc vào người, những bước đi của người phụ nữ tạo ra những lớp sóng nhẹ nhàng, súng sính theo nhịp bước chân...

Trái ngược với sự cầu kì của trang phục nữ, trang phục nam giới khá đơn giản. Gồm áo cánh ngắn ngang hoặc dưới thắt lưng, thân hẹp, ống tay hơi rộng. Áo nam có hai loại: năm thân và bốn thân. Loại bốn thân xẻ ngực, hai túi trên, hai túi dưới. Loại năm thân xẻ nách phải dài quá mông. Loại bốn thân thường không trang trí loại năm thân được trang trí những đường vằn ngang trên ống tay. Quần nam giới là loại chân què ống rất rộng so với các tộc trong khu vực. Đầu thường chít khăn, có nhóm đội mũ xung quanh có đính những hình tròn bạc chạm khắc hoa văn, có khi mang vòng bạc cổ, có khi không mang.

            Có lẽ trang phục người dân tộc Mông huyện Mù Cang Chải là một loại trang phục dân tộc đẹp và cầu kì nhất đòi hỏi sự tính toán từng đường kim mũi chỉ, kích thước hoa văn trên từng mảnh vải, vì vậy trang phục của người Mông không thể lẫn với bất kỳ trang phục của dân tộc nào khác, tạo nên những nét đẹp quyến rũ rất riêng...